امکان سنجی و چالش های فراروی همکاری های راهبردی ایران و چین

چکیده: پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سپس تداوم تنش بین ایران و مجموعه کشورهای غربی موجب شد تا جمهوری اسلامی ایران به ویژه پس از پایان جنگ با عراق و فروپاشی نظام دو قطبی, تلاش های متعددی را برای گسترش روابط راهبردی با قدرت های نوظهور جهان پیگیری کند. در همین حال, جمهوری خلق چین به عنوان چهارمین قدرت اقتصادی بزرگ جهان که از سویی برخوردار از فناوری های موثر و از سوی دیگر دارای حوزه تمدنی متفاوت از غرب است, از جمله کشورهایی محسوب می شود که همواره در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از جایگاه ممتازی برخوردار بوده است. افزون بر این, عضویت ناظر ایران در سازمان همکاری های شانگهای, نیاز رو به افزایش چین به منابع انرژی فسیلی, روابط تاریخی دوستانه ایران و چین و طرح دکترین نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران به همراه مخالفت چین با سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا از دیگر عواملی هستند که در ظاهر به نظر می رسد می توانند تکوین روابط راهبردی ایران و چین را تسهیل کنند. با این وجود و از سوی دیگر نیز به نظر می رسد مواردی نظیر تعارضات گفتمانی و پارادایمی ایران و چین, الزامات اقتصاد چین, ناسیونالیسم چینی و نحوه تفکر رهبران نسل چهارم و پنجم چین به همراه الزمات ناشی از هژمونی طلبی آمریکا در منطقه خلیج فارس و تلاش اروپا برای دستیابی به منابع انرژی منطقه می توانند از موانع اصلی تحکیم روابط راهبردی ایران و چین محسوب شوند. این پژوهش با مفروض گرفتن این نکته که برخی از جناح های قدرت در ایران تمایل زیادی به برقراری ائتلاف با جمهوری خلق چین و حتی افزون بر آن استفاده از الگوی توسعه چین در مناسبات داخلی دارند, می کوشد تا امکانات و تهدیدات و فرصت های ناشی از این باور را با تمرکز بر مطالعه گفتمان های موجود در ایران و چین و همچنین زمینه های همکاری و چالش در روابط دو کشور با توجه به هژمونی آمریکا در منطقه خلیج فارس مورد سنجش قرار دهد.